در نيم دهه اخير، حضور گسترده مردم در محيط هاي طبيعي و کوه ها نگرش جديدي را پديد آورده که حاصل آن، ترويج اصول کوهپيمايي در سطوح پايه و عالي مي باشد. در اين ميان بدون شک رعايت بهداشت، لازمه سلامتي است که در تمام مکانها و زمانها اجتناب ناپذير است و بالطبع محيط پاک کوهستان نيزازآن مستثني نمي باشد. بهداشت اجزاي متعددي دارد که در اين قسمت، بخش فردي آن مورد بررسي قرار مي گيرد.
بهداشت فردي به مجموعه اقدامات و فعاليتهايي اطلاق مي شود که يک فرد بايد جهت حفظ سلامتي خود به کار گيرد. با توجه به اين که پيشگيري بهتر از درمان است پس چه خوب است که با رعايت بهداشت، خود را از عوارض بروز بيماري و نيز ناتواني هايي که در اثر آن ايجاد مي شود مصون بداريم.
رعايت بهداشت فردي در محيط کوهستان، استراتژي خاصي را با توجه به موقعيت مکاني و امکانات مي طلبد که در اين نوشتار سعي شده بهداشت اجزاي مختلف بدن به طور خلاصه و کلي توضيح داده شود.
پوست و مو
پوست بزرگترين رکن بدن مي باشد و با توجه به گستردگي و شکلهاي متفاوت آن در قسمتهاي مختلف بدن بحث خاص خود را مي طلبد.
الف) پوست صورت: پوشاندن کامل پوست صورت تقريباً غيرممکن است زيرا بايد اطراف چشم و بيني باز باشد. حتي گاهي در اثر شدت سرما در کوهستان، مستور کردن صورت عملي نمي باشد. جهت حفاظت آن از آفتاب، بهترين کار مانع فيزيکي مثل کلاه يا چتر است اما چون با افزايش ارتفاع ، ميزان اشعه ماوراء بنفش نيز افرايش مي يابد و نيز بازتاب اين اشعه از سطح برف و يخچالها صورت مي گيرد بهتر است همزمان از کرمهاي ضد آفتاب که درجه حفاظتي بالاي 25 داشته باشند نيز استفاده شود.
در محيط هاي سرد نيز شايسته است پوست صورت علاوه بر حفاظت، توسط پارچه با روبندهاي مناسب با وازلين يا گليسرين نيز پوشيده شود تا رطوبت سطحي پوست در اثر سرما يا وزش باد از بين نرود. به خاطر داشته باشيم که در اين موارد استفاده از کرمهاي مرطوب کننده باعث تشديد خشکي پوست مي شود. به آقايان توصيه مي شود که قبل از برنامه کوهنوردي حرفه اي، از اصلاح صورت خودداري کنند چون صورت تازه اصلاح شده درمقابل عوامل آسيب رسان، حساس تر است.
ب) پوست دست: اين عضو نيز در صورت امکان بايد با محافظت مکانيکي مثل دستکش پوشانده شود. توجه گردد که شستشوي مکرر دست، باعث خشکي پوست مي شود و به آن آسيب مي رساند بنابراين در محيط کوهستان فقط در مواقع لازم مثل صرف غذا دستها شسته شود. در مواردي که پوست، در اثر سرما يا آفتاب خشک مي شود مصرف وازلين يا گليسرين جهت چرب کردن دست بهتر است.
ج) پوست بدن: چون ممکن است در طول برنامه لباس زير تعويض نشود، پس هميشه قبل از برنامه استحمام کرده و لباس زير تميز بپوشيم و همچنين دقت شود که جنس لباس زير نخي باشد تا پوست را کمتر تحريک نمايد چون لباس زير در تماس با پوست بدن است. به عنوان يک توصيه کلي در نظر داشته باشيد که پوست بايد با ملايمت شسته شود. اقداماتي مثل کيسه کشيدن، باعث از بين رفتن چربي سطحي پوست شده و آن را تحريک پذير و آسيب پذير مي نمايد. پس شستشو با صابون گليسرين يا شامپو بدن صورت گيرد تا ضمن پاکيزه شدن، چربي حفاظتي پوست آسيب نبيند.
د) پوست پاها: در انتخاب جوراب بايد دقت نمود و جنس آن نيز نخي باشد. سعي کنيد در هر فرصت ممکن پاها را از کفش درآورده و جورابها را نيز در آوريد تا تنفس سطحي پوست پا صورت گيرد.
ه) مو و ناخن: اين 2 عضو، که از ضمائم پوست هستند نيز به مراقبت خاصي احتياج دارند. موها بايد قبل از برنامه شسته شده و بدون استفاده از وسائل خشک کننده حرارتي، خشک گردند. بهتر است موها در طول برنامه، کوتاه باشند تا از جذب گرد و غبار و نيز عرق اجتناب گردد. فراموش نکنيد که موها بايد در هر فرصت ممکن در معرض هوا قرار گيرند البته بايد در برنامه هاي زمستاني وضعيت هوا را به خوبي مد نظر داشت تا برداشتن کلاه از سر باعث سرماخوردگي نگردد. ناخن ها نيز بايد قبل از هر برنامه کوتاه گردند. کوتاه بودن ناخن از آلودگي آنها و نيز احتمال شکستن در صورت برخورد با هر جسم سختي جلوگيري مي نمايد، هر چند که در سنگ نوردي داشتن ناخن بلند امکان ندارد.
چشم
عضو بسيار حساس بدن است که نياز به مراقبت خاص دارد. جهت اجتناب از آسيب چشم از نور آفتاب، باد، گرد و غبار و ... بايد از عينک مناسب استفاده نمود. جهت حفاظت از باد بايد عينکهاي حفاظت دار استفاده نمود، در غير اين صورت باد در پشت عينک پيچيده و خود آزار دهنده خواهد بود.
براي حفاظت چشمها از نور آفتاب بايد عينک آفتابي مناسب که حفاظت خوبي از ماوراء بنفش داشته باشد،استفاده نمود. مي توان به عينکهاي فتوکروميک اشاره کرد که رنگدانه هاي درون شيشه در اثر اشعه، تغيير رنگ داده و تيره مي شوند و اشعه را به خود جذب مي نمايند. در حين استفاده از عينک، سايه در روي چشم ايجاد گرديده و مردمک گشاد مي گردد و اگر عينک درجه حفاظتي خوبي نداشته باشد، اين گشاد شدن مردمک، راه را براي ورود بيشتر اشعه هاي مضر باز مي نمايد. به عنوان آخرين نکته بايد يادآور شد که عينک بايد شيشه بزرگ داشته باشد تا تمام چشم را پوشش دهد.
دستگاه تنفس
بهترين راه حفاظت از دستگاه تنفس، درست نفس کشيدن است. به اين ترتيب که تنفس به صورت دم عميق و از بيني صورت گيرد که اين نوع تنفس در برنامه هاي زمستاني و يا ارتفاعات، اهميت بيشتري دارد زيرا ساختمان بيني به ترتيبي است که جريان هوا حين عبور از آن گرم مي گردد و به ريه ها آسيب نمي رسد.
در حين صعود که معمولاً تنفس سريع تر است بهتر است هر چند مدت يکبار جهت اجتناب از انباشته شدن هوا در فضاهاي ريوي که باعث غيرفعال شدن حجمي از ريه مي شود، يک بازدم شديد صورت گرفته و اين هوا تخليه شود.
دستگاه گوارش
دومين عضو بزرگ بدن است که انرژي مورد نياز فعاليت بدن را تأمين مي نمايد، بنابراين پس حفظ سلامت آن طي انجام برنامه از هر حيث مهم مي باشد.
منبع: آموزش کوه پيمايي و کوهنوردي از مقدماتي تا پيشرفته
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر